Czy pip może ujawnić dane „donosiciela”?

Donos do Państwowej Inspekcji Pracy to często jedyna szansa, aby poprawić warunki panujące w miejscu pracy. Wiele osób martwi się jednak, że anonimowość zgłaszającego skargę do PIP stoi pod znakiem zapytania. Jak to jest w praktyce? Czy donos do PIP może być anonimowy? Czy jest to obowiązek urzędu, aby zadbać o anonimowość sygnalisty?

Państwowa Inspekcja Pracy odgrywa istotną rolę w zapewnieniu przestrzegania praw pracowniczych oraz poprawie warunków pracy i bezpieczeństwa w miejscach zatrudnienia. Jej działania mają na celu ochronę pracowników przed wyzyskiem, nieuczciwymi praktykami pracodawców oraz zapewnienie godnych warunków i usprawnienia pracy. Skarga do PIP to jeden ze sposobów, aby poinformować Inspekcję Pracy o złych praktykach mających miejsce w zakładzie pracy. W następstwie skargi urzędnicy Państwowej Inspekcji Pracy powinni skontrolować sytuację w firmie i przyjrzeć się w szczególności sektorom, których dotyczył donos. Jednak, aby pracownicy chcieli zgłaszać takie incydenty, konieczne jest zapewnienie im odpowiedniej przestrzeni i anonimowości. Jak to wygląda w praktyce? Czy jeśli dojdzie do ujawnienia informacji o danych osobowych sygnalisty, jest to złamanie prawa?

Państwowa Inspekcja Pracy PIP – co to jest?

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) to instytucja państwowa odpowiedzialna za nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy i przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce. Jej głównym celem jest zapewnienie przestrzegania praw pracowników oraz zapobieganie nadużyciom i nieprawidłowościom w miejscach pracy.

Do głównych zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy:

• nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy – PIP sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących warunków pracy, wynagrodzeń, czasu pracy, urlopów, ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy oraz innych regulacji związanych z zatrudnieniem. Państwowa Inspekcja Pracy nie rozpatruje skarg wykraczających poza swoje kompetencje w tym zakresie np. dotyczących wypłaty zasiłków czy odprowadzania zaliczek. Są to kompetencje ZUS,
• kontrole w miejscach pracy – inspektorzy pracy mogą przeprowadzać kontrole w miejscach pracy w celu sprawdzenia, czy pracodawcy przestrzegają obowiązujących przepisów prawa pracy i bezpieczeństwa pracy,
• rozpatrywanie skarg i zgłoszeń – PIP zajmuje się rozpatrywaniem skarg i zgłoszeń dotyczących naruszeń praw pracowniczych oraz nieprawidłowości w miejscach pracy. Osoby poszkodowane mogą składać skargi i wnioski do Inspekcji Pracy, która podejmuje odpowiednie działania kontrolne lub egzekucyjne,
• edukacja i doradztwo – PIP prowadzi działania edukacyjne i informacyjne mające na celu podnoszenie świadomości pracowników i pracodawców na temat ich praw i obowiązków wynikających z prawa pracy oraz promowanie dobrych praktyk w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• sankcje i egzekwowanie przepisów – w przypadku stwierdzenia naruszeń przepisów prawa pracy, PIP może nałożyć kary administracyjne na pracodawców oraz podejmować inne środki egzekucyjne mające na celu zapewnienie przestrzegania prawa,
• współpraca międzynarodowa – PIP współpracuje z innymi organami nadzoru pracy w ramach Unii Europejskiej oraz międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się kwestiami pracy i zatrudnienia.

Co najczęściej kontroluje PIP?

Przedmiotem skargi pracowniczej mogą być:

• warunki zatrudnienia – PIP kontroluje, czy pracodawcy przestrzegają przepisów dotyczących umów o pracę, wynagrodzeń, czasu pracy, urlopów, dyscypliny pracy, ubezpieczeń społecznych oraz innych aspektów związanych z warunkami zatrudnienia pracowników,
• bezpieczeństwo i higiena pracy – inspektorzy pracy sprawdzają warunki pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym dostępność środków ochrony osobistej, ergonomię stanowisk pracy, odpowiednie oświetlenie i wentylację oraz przestrzeganie przepisów dotyczących bezpiecznego wykonywania pracy,
• ochrona zdrowia pracowników – PIP kontroluje, czy pracodawcy zapewniają odpowiednie warunki pracy zapobiegające zagrożeniom dla zdrowia pracowników, np. w zakresie ekspozycji na substancje szkodliwe, hałas, wibracje czy stres zawodowy,
• dyskryminacja i mobbing – Inspekcja Pracy sprawdza, czy w miejscach pracy nie występuje dyskryminacja ani mobbing wobec pracowników, czy też działania pracodawcy są zgodne z przepisami dotyczącymi równego traktowania pracowników,
• umowy cywilnoprawne – kontroluje się również przestrzeganie przepisów dotyczących umów cywilnoprawnych, w tym umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów świadczenia pracy, aby zapobiec nadużyciom i wyzyskowi pracowników,
• egzekwowanie przepisów dotyczących zatrudnienia cudzoziemców – PIP sprawdza również, czy pracodawcy przestrzegają przepisów dotyczących legalności zatrudnienia cudzoziemców, w tym w zakresie posiadania wymaganych zezwoleń na pracę.

Anonimowe zgłoszenie do Inspekcji Pracy – czy jest możliwe?

Czy można złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy anonimowo? Jak napisać anonimowy donos do PIP? Te pytania często są zadawane przez osoby, które mają problem i szukają pomocy w PIP. Niestety, aby można było rozpocząć działania wraz ze wszczęciem postępowania kontrolnego, konieczne jest podanie danych osobowych osoby zgłaszającej. Państwowa Inspekcja Pracy nie przyjmuje zgłoszeń anonimowych, co jest konieczne ze względu na powagę sytuacji i wagę zgłaszanych spraw, które mogą nosić znamiona mobbingu lub łamania prawa. Brak anonimowości nie oznacza jednak, że pracodawca dowie się, kto taką skargę złożył. Dane osobowe są konieczne, aby urzędnicy mogli skontaktować się ze zgłaszającym lub informować go o postępach w sprawie.

Przetwarzanie danych osobowych przez PIP

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) przetwarza dane osobowe osoby zgłaszającej skargę zgodnie z przepisami ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) oraz innymi obowiązującymi przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych. Jednakże, w większości przypadków złożenie skargi jest jednoznaczne ze „zgodą” na przetwarzanie danych osoby zgłaszającej, ponieważ jest to konieczne do prowadzenia czynności kontrolnych. Oznacza to, że postępowanie administracyjne nie wymaga osobnej zgody uczestników tego postępowania na przetwarzanie danych.

Warto jednak pamiętać, że zgodnie z art. 73 § 1b Kodeksu postępowania administracyjnego, mimo że strony postępowania mają wgląd w akta sprawy, to odbywa się to z pominięciem danych osobowych osoby składającej skargę:

1b. Wgląd w akta sprawy w przypadku, o którym mowa w art. 236 właściwość organu do rozpatrzenia skargi § 2, następuje z pominięciem danych osobowych osoby składającej skargę.

Takie ujawnienie informacji o danych osobowych może dojść do skutku tylko w przypadku, gdy zgłaszający skargę wyrazi na to pisemną zgodę. W innym wypadku inspektorzy PIP nie mogą wyjawić informacji, że kontrola przeprowadzana jest z powodu skargi konkretnego pracownika:

Art. 44 ust. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy zobowiązuje inspektora pracy do nieujawniania informacji, że kontrola przeprowadzana jest w następstwie skargi, chyba że zgłaszający skargę wyrazi na to pisemną zgodę. Ochronę tę wskazuje również art. 15 pkt. c Konwencji Nr 81 MOP, który nakłada na inspektorów pracy obowiązek traktowania tożsamości osoby skarżącej  jako absolutnie poufne źródło jakiejkolwiek skargi informującej ich o naruszeniu lub złamaniu przepisów prawnych. Zgodnie z powyższym przepisem inspektorzy pracy nie mogą dać żadnej wskazówki pracodawcy lub jego przedstawicielowi, że inspekcję przeprowadzono w następstwie otrzymania skargi – www.pip.gov.pl

PIP przetwarza dane zgodnie z art. 13 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).

Dokładnie informacje na temat przetwarzania danych osobowych znajdziemy na oficjalnej stronie Państwowej Inspekcji Pracy www.pip.gov.pl.

PIP – kto jest administratorem danych osobowych osoby zgłaszającej skargę?

Zgodnie z klauzulą informacyjną zamieszczoną na stronie www.pip.gov.pl:

1. Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Główny Inspektor Pracy, z siedzibą ul. Barska 28/30, 02-315 Warszawa.
2. Inspektorem ochrony danych osobowych w Państwowej Inspekcji Pracy Głównym Inspektoracie Pracy jest Pan Robert Ruciński, z którym można skontaktować się za pośrednictwem adresu e-mail: iod@gip.pip.gov.pl
   Do Inspektora Ochrony Danych należy kierować wyłącznie sprawy dotyczące przetwarzania Państwa danych osobowych przez Główny Inspektorat Pracy. Do kompetencji Inspektora Ochrony Danych nie należy przyjmowanie różnego rodzaju zgłoszeń, udzielanie konsultacji czy rozpatrywanie skarg, które powinny być kierowane do PIP poprzez e-formularz, mailowo lub innej przyjętej formie.